Ukrayna’nın sosyal medya paylaşımına göre, santral ekibine bir insansız hava aracının çelik kalkanın çatısına çarptığı bilgisi ulaştı. Açıklamada, "Şu ana kadar Yeni Güvenli Kalkan’ın iç kısmında bir hasar tespit edilmedi. İç ve dış radyasyon seviyeleri normal seyrinde. Herhangi bir can kaybı ya da yaralanma rapor edilmedi. IAEA gelişmeleri yakından takip etmeye devam ediyor," ifadelerine yer verildi. Peki, Çernobil Nükleer Santrali nerede, Türkiye’ye yakın mı? İşte patlamaya dair bilinenler:
Ukrayna’dan Rusya’ya suçlama
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, saldırının arkasında Rusya’nın olduğunu öne sürdü. X platformunda yaptığı paylaşımda, "Rusya, yüksek patlayıcı başlıklı bir insansız hava aracıyla Çernobil Nükleer Santrali’ni hedef aldı," dedi.
Zelenskiy, saldırının dördüncü reaktörün etrafındaki koruyucu kalkanın hasar almasına yol açtığını ve ilk incelemelere göre ciddi bir tahribat oluştuğunu belirtti. Paylaşımında, patlama anına ait görüntülerin yanı sıra çelik kalkanın iç ve dış kısımlarındaki hasarı gösteren fotoğraflar da yer aldı. Zelenskiy ayrıca, olayın ardından santralde radyasyon seviyelerinde herhangi bir artış tespit edilmediğini vurguladı.
Moskova yönetimi ise patlamaya ilişkin henüz bir açıklama yapmadı.
Zelenski patlamaya ilişkin şu gönderiyi paylaştı:
Çernobil Nükleer Santrali nerede?
Çernobil Nükleer Santrali, Ukrayna'nın kuzeyinde, başkent Kiev'e yaklaşık 110 kilometre mesafede, Pripyat Nehri kıyısında konumlanmıştır. 1970'li yıllarda inşa edilen tesis, Sovyetler Birliği'nin enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla devreye alınmıştır.
Çernobil Türkiye’ye yakın mı?
Çernobil Türkiye'ye görece yakın sayılır. Ukrayna'nın kuzeyinde, Belarus sınırına yakın bir bölgede bulunan Çernobil, Türkiye'nin kuzey kıyılarına yaklaşık 900-1.000 km mesafededir.
1986'daki Çernobil felaketinden sonra yayılan radyoaktif bulutlar Karadeniz üzerinden Türkiye'ye ulaşarak özellikle Karadeniz Bölgesi'nde çevresel ve sağlık sorunlarına yol açmıştır. O dönemde özellikle Rize, Trabzon, Artvin ve Samsun gibi illerde çay ve fındık gibi tarım ürünlerinin radyasyondan etkilendiğine dair tartışmalar yaşanmıştı.
Yani, coğrafi olarak doğrudan sınır komşumuz olmasa da, Çernobil'in Türkiye üzerinde etkileri olabilecek kadar yakın bir konumda olduğu söylenebilir.
Çernobil Felaketi nedir?
Pripyat kenti yakınlarında bulunan Çernobil Nükleer Santrali’nde 26 Nisan 1986’da meydana gelen patlama, Hiroşima’ya atılan atom bombasının 50 katı kadar radyasyonun atmosfere yayılmasına neden oldu. Felaketin ardından oluşan radyoaktif bulutlar, Türkiye de dahil olmak üzere birçok ülkeyi etkiledi.
Bağımsız araştırmalara göre, Çernobil nükleer faciası doğrudan veya dolaylı olarak yaklaşık 200 bin kişinin ölümüne yol açtı. Uzun yıllar boyunca bölgedeki tarımsal faaliyetler yasaklanırken, yeni yerleşimlere de izin verilmedi.
Ancak, Haziran 2024’te Londra merkezli New Scientist dergisinde yayımlanan bir habere göre, Çernobil çevresindeki geniş tarım arazilerinde yapılan ölçümler, radyasyon seviyelerinin önemli ölçüde düştüğünü ve bölgenin %80’inin tarımsal üretim için güvenli hale geldiğini ortaya koydu.
2016 yılında, nükleer facianın yaşandığı reaktörün enkazı, radyoaktif sızıntıyı önlemek amacıyla dev bir çelik kalkanla kapatıldı. 275 metre genişliğinde ve 108 metre yüksekliğindeki bu yapı, yaklaşık 1,6 milyar dolara (günümüz değeriyle yaklaşık 58 milyar TL) mal oldu ve 100 yıl boyunca olası sızıntılara karşı koruma sağlaması hedeflendi.
Rusya’nın Ukrayna’ya başlattığı savaşın ardından, Ocak 2023’te IAEA, Çernobil’de güvenlik ve nükleer enerji uzmanlarından oluşan kalıcı bir misyon görevlendirdi. Bölgedeki radyoaktif madde kalıntılarının hala risk oluşturduğunu belirten uzmanlar, Çernobil faciasının uzun vadeli etkileri üzerine daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.