Dünyanın en büyük finans merkezi olan Wall Street, küresel ekonomiyi şekillendiren krizlere ve büyük yükselişlere tanıklık etti. İşte Wall Street’in tarihi, en büyük çöküşleri ve finans dünyasını yönlendiren önemli isimler…
İsmi nereden geliyor?
Wall Street, 17. yüzyılda Hollandalılar tarafından kurulan New Amsterdam yerleşiminin bir parçası olarak başladı. Adını, 1653 yılında bölgeyi korsanlardan ve İngilizlerden korumak amacıyla inşa edilen tahta bir duvardan (wall) aldı. Zamanla bu bölge, tüccarlar ve yatırımcılar için bir buluşma noktası haline geldi ve 1817 yılında New York Borsası’nın (NYSE) kurulmasıyla finans dünyasının merkezi konumuna geldi.
Wall Street, birçok finansal kriz ve çöküşe ev sahipliği yaptı. Bunların en büyüğü şunlardır:
1929 Büyük Buhran (Black Tuesday - Kara Salı): 24 Ekim 1929’da başlayan ve 29 Ekim’de (Kara Salı) zirveye ulaşan borsa çöküşü, tarihin en büyük ekonomik krizlerinden biri olarak kabul edilir. Yatırımcılar büyük panikle hisselerini satmaya başladı ve borsa birkaç gün içinde yüzde 40’tan fazla değer kaybetti. Bu kriz, tüm dünyayı etkileyen Büyük Buhran’ın başlangıcı oldu ve milyonlarca insan işsiz kaldı.
1987 Kara Pazartesi (Black Monday): 19 Ekim 1987’de Dow Jones Endeksi tek bir günde yüzde 22,6 düştü. Bu, tarihte en büyük tek günlük borsa çöküşü olarak kayıtlara geçti. Çöküşün nedeni tam olarak bilinmese de, hızlı bilgisayar işlemleri ve otomatik alım-satım sistemlerinin borsadaki dalgalanmayı artırdığı düşünülüyor.
2008 Küresel Finans Krizi: Lehman Brothers’ın iflası ve mortgage (konut kredisi) krizinin büyümesi ile başlayan 2008 krizi, ABD ve dünya ekonomisini derinden sarstı. Büyük bankalar batma noktasına gelirken, ABD hükümeti 700 milyar dolarlık kurtarma paketiyle finans sistemini çöküşten kurtarmaya çalıştı. Bu kriz, küresel ekonomide uzun süreli etkiler bıraktı.
J.P. Morgan (1837-1913): ABD’nin en güçlü bankacılarından biri olan Morgan, 1907 bankacılık krizini çözüme kavuşturarak modern finans sisteminin temellerini attı.
Warren Buffett (1930-): “Omaha Kâhini” olarak bilinen Buffett, uzun vadeli yatırımları ve akıllı finans stratejileri ile dünyanın en başarılı yatırımcılarından biri haline geldi.
Paul Volcker (1927-2019): 1980'lerde ABD Merkez Bankası (FED) başkanlığı yapan Volcker, yüksek enflasyonla mücadele ederek Wall Street'in dengesini sağlamlaştırdı.
Bernard Madoff (1938-2021): Ponzi sistemleriyle yatırımcılarını dolandırarak tarihin en büyük finansal dolandırıcılığını gerçekleştirdi. 2008 krizinde suçlu bulunarak 150 yıl hapis cezasına çarptırıldı.