Geçtiğimiz günlerde yayımlanan bir araştırma, insan davranışları üzerindeki ilginç bir psikolojik fenomeni yeniden gündeme getirdi: Pygmalion Etkisi. Adını Yunan mitolojisindeki heykeltıraş Pygmalion’dan alan bu etki, bir kişiden yüksek beklentiler beslemenin, o kişinin performansını olumlu yönde etkileyebileceğini ortaya koyuyor. Eğitimden iş dünyasına kadar geniş bir yelpazede bu etkinin izleri görülüyor.

Araştırmalar ne gösteriyor?

İstanbul’da bir üniversitede yapılan bir çalışma, 300 öğrenci ve 50 öğretmenle gerçekleştirildi. Araştırmada, öğretmenlere rastgele seçilen bir grup öğrencinin “yüksek potansiyelli” olduğu söylendi. Gerçekte bu öğrenciler diğerlerinden farklı değildi, ancak birkaç ay sonunda bu öğrencilerin notlarında %15’lik bir artış gözlendi. Bu durum, öğretmenlerin beklentilerinin öğrencilerin performansını doğrudan etkilediğini düşündürüyor.

Pygmalion Etkisi, ilk olarak 1960’larda yapılan bir deneyle ortaya çıkmıştı. O zamandan beri, olumlu beklentilerin bireylerin motivasyonunu ve başarısını artırabileceği yönünde bulgular birikiyor.

Performans artışı mümkün mü?

Eğitimle sınırlı kalmayan bu etki, iş dünyasında da kendini gösteriyor. Büyük bir teknoloji firmasında yapılan bir deneyde, yöneticilere ekiplerinden rastgele seçilen çalışanların “yükselen yıldızlar” olduğu söylendi. Altı ay sonunda bu çalışanların performans değerlendirmeleri, diğerlerinden %20 daha yüksek çıktı. Bu, beklentilerin çalışanlara daha fazla sorumluluk ve güven hissi verebileceğini akla getiriyor.

Her zaman işe yaramıyor mu?

Pygmalion Etkisi her durumda aynı sonuçları vermiyor. Eğer beklentiler çok yüksek ve ulaşılamazsa, bu durum ters etki yaratabilir. Bireylerde kaygı veya başarısızlık korkusu gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir. Ayrıca, bazı kişiler dış beklentilere diğerlerinden daha az tepki verebiliyor.

Hepimiz etkileniyor muyuz?

Pygmalion Etkisi sadece okul veya iş yerleriyle sınırlı değil. Aile içinde ebeveynlerin çocuklarından beklentileri, arkadaşlar arasındaki etkileşimler ve hatta kendi kendimize koyduğumuz hedefler bile bu etkiyle şekillenebiliyor. Olumlu beklentiler, ilişkileri ve kişisel gelişimi güçlendirme potansiyeli taşıyor.