Hayatımızda birçok farklı alanda majör ve minör kavramlarını duymuşuzdur. Genel olarak majör ve minörün ne demek olduğunu tahmin edebilsek de birden çok alanda sıkça adının geçmesi ve çok terimsel olması nedeniyle tam olarak anlamlarını anlayamayabiliriz.
Madem öyle, nedir bu majör ve minör?
İngilizcede sırasıyla büyük ve küçük anlamına gelen bu iki kelime genelde birbiriyle çağrışım uyandıran ama aralarında bariz zıtlıklar olan kelimeler için kullanılır. En çok karşımıza çıktığı yerler müzik, tıp, jeoloji ve hatta akademik camiadır. Şimdi sırasıyla bu alanlarda ne anlamda kullanıldığına gelin bir göz atalım.
Müzikte Majör ve Minör
Müzikte kullanılan majör ve minör terimleri duygu durumunu belirleyen ölçüleri (gam) belirtmek için kullanılır. Herhangi bir eseri sunmak için belirli ölçülere bağlı kalma gerekir, mesela şiirde kullanılan hece ölçüsü veya aruz gibi.
Majör ve minör ise müzikte kullanılan 3’lü ölçülendirme sistemindeki her üçüncü notada gerçekleşen yükselen ya da alçalan duyguyu belirtmek için kullanılır.
Majör gam: Majör gamda yani ölçüde çalınan parçalar çok daha enerjik, olumlu olmaya yatkındır. Bu parçalarda basılan üçüncü notalar daha yüksekten olur ve daha neşeli bir parça ortaya koyar. Örneğin Do Majör müzikte en çok bilinen gamlardandır ve genel olarak en saf ve temiz ses olarak kabul edilir.
Minör gam: Minör gam ölçüde yazılmış parçalar ise majör gamın tam aksine daha melankolik bir havaya sahiplerdir. Minör gamda basılan her üçüncü nota daha düşük perdeden çalınır böylece ortaya daha karamsar, hüzünlü bir hava çıkar. Buranın da en bilindik gamlarından biri olan “La minör” gamı hüzünlü bir parça yazarken en yaygın kullanılan gamdır.
Tıpta Majör ve Minör
Tıpta ise majör ve minör kavramları çok daha basit ve anlaşılabilir terimler olarak karşımıza çıkar. Kullanılma amacı hastalığın ya da durumun şiddetini ve ciddiyetini belirtmek içindir.
Majör, ciddi hastalıkları ve vakaları belirtmek için kullanılır. Hayati tehlikesi yüksek olan veya tedavisi daha zor olan hastalıklara majör hastalık olarak seslenilir.
Mesela hayati organlarımızdan olan kalp veya beyin gibi organlarda hasar meydana geldiğinde veya tedavi gerektiren bir ortam çıktığında bunu majör olarak adlandırırız.
Minör ise daha hafif, hayati tehlike yaşamayan ve genellikle çok ciddi olmayan hastalıkları ve vakaları nitelendirmekte kullanılır. Minör ameliyatlar küçük cerrahi müdahaleler içerebilir fakat bu müdahaleler asla hayati riskler içermez.
Minör yaralanmalar da aynı şekilde hayati tehlikeler barındırmayan ve hızlıca, çoğunlukla kendiliğinden, iyileşen yaralanmalardır.
Jeolojide Majör ve Minör
Jeoloji alanında kullanımı ise daha çok fay hatları üzerindendir. Bilindiği üzere dünya birbiri üzerine gelen tabakalardan oluşmuştur ve bu tabakaların ayrılma ya da kırılma noktalarını da fay hatları olarak adlandırırız. Bu fay hatlarının sebep olabileceği deprem şiddetine göre majör ya da minör olarak isimlendirilir.
Majör fay hatları, genellikle yüksek deprem riski taşıyan ve sadece fay hattının olduğu bölgeyi değil çevresini de etkileyebilecek güçte olan fay hatları için kullanılır.
Minör fay hatları ise daha küçük ölçeklidirler ve bölgeseldirler. Deprem olsa bile hem çok şiddetli olmaz hem de sadece olduğu bölgeyi etkilerler.
İşte, sizin için majör ve minör kavramlarının hem genel hem özelde ne anlamlara geldiğini açıkladık.
Majör ve minör, kullanıldığı çoğu alanda İngilizceden gelen büyük ve küçük anlamlarını kaybetmeden alana göre evrilen ve zıtlıkları vurgulayan kavramlardır.
Birbirinin zıttı ve biri olmadan diğerinin de çok net anlaşılmayacağı çoğu kavramda bu iki kelime tercih edilir.
Artık hem genel hem de terim anlamlarını öğrendiğimize göre sohbet aralarında bu kelimelerle karşılaştığınızda afallamadan konuşmaya devam edebilirsiniz!
