Büyük bir Maya şehri, Meksika’daki orman örtüsünün altında kaybolduktan yüzyıllar sonra keşfedildi. Arkeologlar, güneydoğudaki Campeche eyaletinde piramitler, spor alanları, bölgeleri birbirine bağlayan yollar ve amfitiyatrolar buldu.
Arkeologlar, bitki örtüsünün altında gömülü yapıları haritalamak için kullanılan bir lazer anket türü olan lidarı kullanarak gizli kompleksi ortaya çıkardılar ve bu yapıya Valeriana adını verdiler. Yeni keşfedilen bu şehrin, Eski Latin Amerika'daki en büyük Maya yerleşimi olduğu düşünülen Calakmul'un ardından ikinci sırada olduğunu düşünülüyor.
Lidar taramasıyla keşfedildi!
Ekip, bir arkeoloğun internetteki verileri taraması sonucu, İskoçya'nın başkenti Edinburgh büyüklüğündeki bir alanda toplam üç yer keşfetti. ABD'deki Tulane Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan Luke Auld-Thomas, "Google aramasının 16. sayfasındaydım ve Meksika'daki bir çevre izleme kuruluşunun yaptığı lazer araştırmasıyla karşılaştım" diye konuşuyor.
Bu, bir Lidar araştırmasıydı. Söz konusu araştırma, bir uçaktan binlerce lazer darbesi göndererek, sinyalin geri dönmesi için geçen süreyi kullanarak alttaki nesnelerin haritasını çıkaran uzaktan algılama tekniğidir. Ancak Auld-Thomas, verileri arkeologların kullandığı yöntemlerle işlediğinde, başkalarının gözden kaçırdığı bir şeyi gördü. MS 750 ile 850 yılları arasında en parlak döneminde 30.000 ila 50.000 kişiye ev sahipliği yapmış olabilecek devasa bir antik şehir. Araştırmacılar, bu sayının günümüzde bölgedeki insan sayısından fazla olduğunu belirtiyor. Auld-Thomas ve meslektaşları, şehre yakın bir lagün olan Valeriana adını verdiler.
Şehrin çöküşüne ne yol açtı?
Araştırmanın ortak yazarlarından Profesör Marcello Canuto, bulgunun Batı düşüncesindeki Tropiklerin "medeniyetlerin öldüğü yer" olduğu fikrini değiştirmeye yardımcı olduğunu, aksine, dünyanın bu kısmının zengin ve karmaşık kültürlere ev sahipliği yaptığını söylüyor.
Şehrin çöküşüne ve sonunda terk edilmesine neyin yol açtığını bilemiyoruz ancak arkeologlar iklim değişikliğinin önemli bir faktör olduğunu söylüyor.
Şehirde insanların top oynadığı bir avlu bile varmış
Valeriana, “bir başkentin ayırt edici özelliklerine” sahip olup, yapı yoğunluğu bakımından yaklaşık 100 km (62 mil) uzaklıktaki muhteşem Calakmul bölgesinden sonra ikinci sırada yer alıyordu.
Araştırmacılar, "hiç kimse oraya gitmediği için" kayıp şehre ait bilinen hiçbir fotoğrafın olmadığını, ancak yerel halkın toprak yığınlarının altında kalıntılar olduğundan şüphelendiğini söylüyor.
Yaklaşık 16,6 kilometrekarelik bir alana yayılan şehrin, birbirinden yaklaşık 2 kilometre (1,2 mil) uzaklıkta büyük binaların bulunduğu, yoğun evler ve geçitlerle birbirine bağlanan iki büyük merkezi vardı.
Maya halkının ibadet ettiği tapınak piramitlerinin bulunduğu, yeşim maskeleri gibi gizli hazinelerin saklandığı ve ölülerin gömüldüğü iki meydanı ve insanların eski zamanlarda top oynadıkları bir avlusu da vardı. Ayrıca, insanların burayı büyük bir nüfusu desteklemek için kullandığını gösteren bir rezervuarın varlığına dair kanıtlar da bulundu.
Auld-Thomas ve Prof. Canuto ormanda üç farklı yeri incelediler. Çeşitli büyüklüklerde 6.764 bina buldular. Araştırma, Maya uygarlığının MS 800'den itibaren çöküşünün, kısmen nüfusun çok yoğun olması ve iklim sorunlarına dayanamaması nedeniyle olduğunu öne sürüyor.
Çok daha fazla şehir bulunabilir
Prof. Canuto, lidar teknolojisinin arkeologların tropik bölgeler gibi bitki örtüsüyle kaplı alanları araştırma biçiminde devrim yarattığını ve kayıp medeniyetlerle dolu bir dünyanın kapılarını araladığını söylüyor.
Canuto, kariyerinin ilk yıllarında, arazi ölçümlerinin ayak ve elle yapıldığını; basit aletler kullanılarak zeminin santim santim kontrol edildiğini, ancak Lidar'ın Mezoamerika bölgesinde kullanılmaya başlanmasından bu yana geçen on yılda, arkeologların yaklaşık bir asırlık çalışmalarında elde ettikleri alanın yaklaşık 10 katı kadarının haritasının çıkarıldığını söylüyor.
Auld-Thomas, çalışmalarının arkeologların hakkında hiçbir fikrinin olmadığı çok sayıda alan olduğunu gösterdiğini söylüyor. Thomas, "Bir ara Valeriana'ya gitmem lazım. Yola çok yakın, nasıl gitmezsiniz ki? Ama orada bir proje yapacağımızı söyleyemem," diyor ve "Lidar döneminde çok sayıda yeni Maya şehri keşfetmenin dezavantajlarından biri, bunların sayısının, incelemeyi umduğumuzdan çok daha fazla olması" diye ekliyor.
Araştırma, akademik dergi Antiquity'de yayımlandı.
