Yapay zekaya göre, Türkiye’nin en büyük eksikliği uzun vadeli ve sürdürülebilir bir vizyon eksikliği. Kısa vadeli çözümler ve anlık müdahaleler yerine, kalıcı stratejiler geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan yapay zeka, bu eksikliği beş temel başlıkta ele alıyor:
1. Eğitimde geleceğe uyum sağlanamaması
Türkiye, genç ve dinamik bir nüfusa sahip olmasına rağmen, eğitim sistemi küresel rekabet koşullarına tam anlamıyla adapte olmuş değil. Ezbere dayalı eğitim yerine, analitik düşünme, problem çözme ve teknoloji odaklı bir sistem oluşturulması gerekiyor. Özellikle yapay zeka, yazılım ve mühendislik gibi alanlarda ileri seviye eğitim politikaları benimsenmeli.
Türkiye’de STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) eğitimi ve teknoloji odaklı okul programları henüz dünya standartlarında değil. Örneğin, TÜBİTAK’ın bilim olimpiyatları gibi projeleri olsa da, ülke çapında genel eğitim sisteminin STEM’e yönelik kapsamlı bir dönüşümü eksik. Özellikle yapay zeka ve yazılım alanlarında öğrencilerin dünya çapında rekabet edebilmesi için daha fazla eğitim yatırımı yapılmalı.
2. Bilim ve teknolojiye yeterli yatırım yapılmaması
Dünyada birçok ülke yapay zeka, büyük veri ve ileri teknoloji alanlarına büyük yatırımlar yaparken, Türkiye’nin AR-GE harcamaları hala istenilen seviyeye ulaşmış değil. Yerli üretim ve inovasyon desteklenmediği sürece, küresel rekabette geri kalma riski devam ediyor.
Türkiye, teknoloji ve inovasyon konusunda dünya lideri olmaktan uzak. Yerli teknoloji girişimleri ve AR-GE çalışmalarının artırılması gerekiyor. Örneğin, ASELSAN gibi şirketler savunma sanayisinde önemli projelere imza atsa da, Türkiye'nin diğer sektörlerde, özellikle yapay zeka ve biyoteknoloji gibi ileri düzey teknolojilerde dünya ile rekabet edebilmesi için daha fazla AR-GE yatırımı ve devlet desteği gerekmektedir.
3. Hukuki güvence ve kurumsal güvenin zayıf olması
Türkiye’de yatırımcılar için en önemli unsurlardan biri, hukukun öngörülebilir ve güvenilir olması. Hukukun üstünlüğü, bağımsız yargı ve şeffaf bir iş ortamı, hem yerli hem de yabancı yatırımcıları cezbeden temel faktörlerden biri olarak öne çıkıyor.
Türkiye’deki ekonomik belirsizlikler ve hukuki güvensizlik, yatırımcıların çekilmesine neden olabiliyor. Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) ve Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD), bu konuda çeşitli raporlar yayımlayarak, hukukun üstünlüğü ve şeffaflık konularında reform yapılması gerektiğini belirtiyor. Örneğin, FIFA gibi uluslararası organizasyonların Türkiye'deki hukuk sistemine dair olumsuz yorumlar yapabilmesi, ülkenin uluslararası düzeydeki prestijini etkileyebiliyor.
4. Plansız kentleşme ve altyapı sorunları
Büyük şehirlerin hızla büyümesi, trafik, çevre kirliliği ve düzensiz yapılaşma gibi sorunları beraberinde getiriyor. Akıllı şehir teknolojileri ve uzun vadeli kent planlaması, bu sorunun çözümünde kritik rol oynayabilir.
İstanbul gibi büyük şehirlerde, plansız büyüme ve altyapı eksiklikleri ciddi sorunlar yaratıyor. Taksim Meydanı’ndaki trafik ve Büyükçekmece gibi bölgelerdeki gecekondu yapıları, kentleşme sorunlarını gözler önüne seriyor. Örnek olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul’da Akıllı Şehir Uygulamaları adı altında çeşitli projeler başlattı, fakat bu projelerin şehirdeki tüm yapısal sorunları çözebilmesi için daha fazla kaynak ve uzun vadeli bir planlama gerekli.
5. Katma değeri yüksek üretimin yetersizliği
Türkiye, sanayi ve tarım alanlarında güçlü bir üretim kapasitesine sahip olmasına rağmen, ithalata bağımlılığı hala yüksek. Katma değeri düşük üretim modeli yerine, teknoloji odaklı ve yenilikçi çözümler geliştiren bir ekonomik yapı oluşturulmalı.
Türkiye, otomotiv ve tekstil gibi sektörlerde büyük bir üretim kapasitesine sahipken, yüksek katma değerli ürün üretiminde geride kalıyor. Türkiye’nin otomotiv sektörü, birçok büyük markanın üretim üssü olsa da, bu alanda yerli üreticilerin tasarımdan Ar-Ge’ye kadar daha fazla katma değer yaratması gerekiyor. Yerli otomobil TOGG, bunun için atılmış önemli bir adım olsa da, Türkiye’nin geneline yayılan benzer girişimlerin desteklenmesi lazım. Ayrıca, yenilenebilir enerji alanında da Türkiye, güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi potansiyeline sahipken, bu alandaki üretim ve teknolojik gelişim hızlandırılmalı.
