Güney Teksas kıyılarında, tarihin tozlu raflarında kalmış bir avcı-toplayıcı topluluğun, insan kemiklerinden müzik aleti yaptığı ortaya çıktı. Bilim insanlarına göre bu keşif, eski kültürler arasında bilinenden daha fazla bağlantı olduğunu gösteriyor.
ABD’deki Augusta Üniversitesi’nden Dr. Matthew Taylor, Güney Teksas’ta daha önce ortaya çıkarılmış 29 insan kemiği parçasını mercek altına aldı. Bu kemikler, MS 1300 ila 1528 arasına tarihlenen Geç Tarihöncesi Dönem’e ait. Taylor’ın en dikkat çekici bulgusu ise üst kol kemiğinden (humerus) yapılmış bir sesli tırtık (rasp) oldu.
Bu çalgı, üstüne oyulmuş 29 tırtıklı kanal sayesinde başka bir nesneyle sürtülerek ses çıkarıyor. Üstelik sadece işlevsel değil; yüzeyindeki zikzaklı geometrik süslemelerle estetik bir değer de taşıyor.
Azteklerle Bağlantı mı Var?
Bu bulgu, sıradan bir yerli aletinden çok daha fazlasını işaret ediyor olabilir. Taylor, bu kemik çalgının, Meksika’daki İspanyol öncesi Aztek kültürlerinde kullanılan “omichicahuaztli” adlı çalgıyla benzerlik taşıdığını belirtiyor. Aradaki temel fark ise kullanılan kemik türünde: Aztekler femur, yani uyluk kemiği tercih ederken, Teksas’taki örnek humerustan yapılmış.
Bu benzerlik, o dönemde Teksas ile Aztekler arasında sanıldığından daha fazla kültürel alışveriş olduğunu düşündürüyor. Taylor’a göre, bu çalgı bir taklitten ibaret değil; aynı zamanda kültürel etkileşimin somut bir kanıtı olabilir.
Hem Yamyamlık Hem de Bir Ritüel
Geçmişte insan kemiklerinden yapılan nesneler genellikle savaş ganimeti ya da atalara tapınma amacıyla yorumlanıyordu. Ancak Dr. Taylor, Güney Teksas’ta buna dair doğrudan bir kanıt olmadığını vurguluyor. Araştırmacı, bölgede yaşayan toplulukların insan kemiklerine karşı tabularının olmadığını, bu kalıntılara pratik ve sanatsal bir gözle yaklaşmış olabileceklerini ifade ediyor.
Yine de tarihsel belgeler ilginç örnekler sunuyor. 16. yüzyılda bölgeyi gezen İspanyol kâşif Alvar Nuñez Cabeza de Vaca, bazı yerli grupların kutsal kişilere ait kemikleri yakıp, ardından öğüterek içtiklerini aktarmış. Bu ritüel hem yamyamlık hem de bir tür ruhani tapınma olarak yorumlanabilir.
İnsan Kemiğinden Müzik Neden Yapılır?
Taylor’a göre bu kemik çalgılar, yalnızca ses çıkarmak için değil, aynı zamanda birer sosyal ya da dini işlev taşıyordu. “İnsan kalıntılarının bu şekilde işlenmesi, geçmişteki toplumların ölüme ve insan bedenine nasıl baktığını anlamamıza yardım ediyor,” diyor Taylor.
Çalışma, geçmişin karanlık köşelerinde unutulmuş bir halkın, kemiklere yalnızca ölümle değil, müzikle de hayat verdiğini ortaya koyuyor. Belki de bu tırtıklı çalgı, bir ritüelde yankılanan sesin bin yıl önceki iziydi.