Gerek hukukta gerekse tarihte Magna Carta sürekli önümüze çıkıyor. Ayrıca bu sözleşme İngiltere hukuku için büyük önem arz ediyor. Haliyle Magna Carta merak edilen bir sözleşme oluyor.
Gelin Magna Carta nedir sorusunu yanıtlayalım...
Kral'a Baş Kaldırma
Magna Carta günümüz dünyasının hukukunda önemli bir yere sahip. Özellikle İngiltere hukukunun temelini oluşturuyor. Bu sebeple ne olduğunu anlamak önemli hale geliyor.
Magna Carta “Özgür Adamlar” olan İngiliz halkına verilen hakları içeren bir sözleşme. Bu sözleşme İngiltere aristokrasisinin, İngiltere Krallığı’na kızgınlığı sebebiyle doğuyor.
Normanların İngiltere’yi ele geçirmesi ile İngiltere için yeni bir çağ başlıyor. İngiliz kralları Norman işgalinden sonra iktidarı ele geçirip lordları saf dışı bırakmak istiyor. Bu da lordlara karşı bir baskı oluşturuyor.
İngiltere Krallığı’nın sürekli olarak lordlardan para ve asker talep etmesi büyük bir sorun teşkil ediyor. Ayrıca İngiliz kralının sadakati sağlamak amacıyla lordların çocuklarını rehin tutması lordları rahatsız ediyor. Buna bir dur demek isteyen lordlar harekete geçiyor.
1214 yılında yapılan Fransa-İngiltere savaşında İngiltere’nin yenilmesi lordlar için harika bir fırsat oluyor. Bu yenilgi üstüne lordlar dönemin İngiltere kralı John ile görüşme ayarlıyor. Bu görüşmede lordlar ülkedeki imtiyazlarını, kalelerini ve topraklarını da içinde barındıran bazı hakların iadesini istiyor.
Hukuk Kral’dan Üstündür!
Kral John lordların bu isteklerini değerlendireceğini ve ileriki bir tarihte cevaplandıracağını söylüyor. Ancak bu sözünü hiç tutmuyor. Bu da lordların ayaklanmasına sebep oluyor.
Henüz 1214 savaşı yenilgisinin yaralarını kapatamayan İngiltere, lordların bu ayaklanmasına karşı çok uzun süre dayanmıyor.
Lordların İngiltere’de önemli şehirleri zapt etmesi ile Kral John, sunulan şartları onaylanmaya zorlanıyor. Böylelikle 1215 yılının Haziran ayında, Salisbury Katedrali’nde Magna Carta Libertatum imzalanıyor.
Büyük Özgürlükler Sözleşmesi!
Magna Carta ismiyle bilinen Magna Carta Libertatum İngiltere için bir kilometre taşı oluyor. Magna Carta nedir sorusuna verilebilecek en kısa cevap kralın yetkilerinin kısıtlanması olarak verilebiliyor.
Peki tam olarak nasıl bir kısıtlama?
Magna Carta öncesinde İngiltere’de mutlak otorite sahibi olan, bu otoriteyi de tanrıdan aldığı düşünülen krala bu anlaşma ile bazı sorumluluklar veriliyor. Böylelikle aslında günümüzdeki anlayışını temeli atılmış oluyor.
Kral mutlak bir otorite olmaktan çıkıp ondan daha üstün bir hukuka tabi oluyor. Kralın egemenliği ondan daha üstün bir hukuk ile kısıtlanıyor. Böylelikle kral ve krala bağlı lordları arasında bir denge kuruluyor.
Bu durum da sadece krala değil, “özgür adam” olarak anılan lordlara ve ilerleyen zamanlarda sıradan halka da haklar tanınmasını sağlıyor.
Magna Carta’nın Günümüze Mirası
Magna Carta imzalandığı dönem birçok madde barındırıyordu. Ancak içinde bulunan bazı maddeler günümüzde hukukun temelini oluşturan nitelik kazanıyor.
Bu maddeleri şu şekilde sıralamak mümkün:
- Hiçbir hür insan (yani feodal bey), yürürlükteki yasalara başvurmaksızın tutuklanamaz, Hapis edilemez, mülkü elinden alınamaz, yasadışı sayılamaz, sürülemez ya da herhangi bir şekilde yok edilemez.
- Adalet satılamaz, geciktirilemez, hiçbir hür yurttaş ondan yoksun bırakılamaz.
- Yasalar dışında hiçbir vergi, yüksek rütbeli kilise adamları ile feodal beylerden oluşan bir kurula danışılmadan, haciz yoluyla ya da zorla toplanamaz.
Bu maddelere bakıldığı zaman Magna Carta’nın sadece İngiltere’yi değil günümüz modern dünyasını da etkilendiği görmek mümkün oluyor. Bir anlamda insanın sıfatı ne olursa olsun kendisini korumak için bir şans veriliyor.
Yargısız infazın önüne geçilerek adaletli yol sağlanmaya çalışılıyor. Orta çağın mutlak otoriteleri ve köleyle eşdeğer olan köylüleri arasındaki dengenin sağlanması için Magna Carta önemli bir adım oluyor.
Zamanla Magna Carta’nın bu maddeleri uluslararası hukukun da bir parçası olarak günümüze kadar geliyor.
Sıkça Sorulan Sorular
Magna Carta nedir? sorusu ile birlikte merak edilen ve araştırılan diğer konulara da değinelim…
Magna Carta Ne Demek?
Magna Carta nedir sorusunu cevaplarken ne anlama geldiğinden de bahsetmek gerekiyor.
Magna Carta Latince bir ifade olarak karşımıza çıkıyor. “Büyük Sözleşme” anlamına gelen Magna Carta’nın tam ismi olan Magna Carta Libertatum da “Büyük Özgürlükler Sözleşmesi” olarak biliniyor.
Magna Carta Libertatum Hangi Ülkede İmzalanmıştır?
Magna Carta nedir sorusu ile birlikte imzalandığı ülke de araştırılıyor. Magna Carta Libertatum İngiltere’de kral ile lordları arasında 1215 yılında imzalanıyor.
